Historia/History

Początki Katedry sięgają 1967 r., gdy Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Gdańsku zwróciła się do Feliksa Piotrowskiego z propozycją organizacji studiów biologicznych na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi, który w 1970 r. stał się jednym z wydziałów Uniwersytetu Gdańskiego.

Nowo powstały Wydział ulokowano w budynku dawnej szkoły podstawowej przy alei Marszałka Piłsudskiego 46 (wówczas ul. Czołgistów). Najwyższe piętro budynku zostało przydzielone Katedrze Zoologii. Zaplanowano tu zarówno sale dydaktyczne, jak i skromne pomieszczenia dla pracowników. Przez pewien czas mieścił się tu także pokój gościnny dla dojeżdżających pracowników. Początkowo w pomieszczeniach Katedry znajdowało się zaledwie kilka krzeseł i stołów. Pierwsze przyrządy, takie jak siatki do zbierania materiałów naukowych i dydaktycznych zostały wykonane własnym sumptem przez asystentów, łącznie z oprzyrządowaniem stołów do ćwiczeń własnoręcznie wymalowano także część pomieszczeń, m.in. pokój z materiałami do ćwiczeń i fotografiki (ciemnia). Pracownicy rektoratu powoli przestawali się dziwić, że istnieje biologia i coraz częściej pomagali w organizacji zakupów sprzętu, m.in. lup czy mikroskopów. A i tak przez blisko semestr mikroskopy do ćwiczeń i inny sprzęt optyczny przywożono z Akademii Medycznej w Gdańsku - sprzęt ten pierwsi pracownicy Katedry wnosili co tydzień na piąte piętro. Zajęcia dydaktyczne z zoologii w 1967 r. rozpoczęły się dopiero w listopadzie, kiedy to zdołano zebrać w terenie materiał i przygotować do ćwiczeń. Równocześnie opracowano program ramowy zajęć. Ćwiczenia odbywały się w salach Katedry, natomiast wykłady (ze względu na brak dużych sal) prowadzono m. in. w Yacht Club Gdynia oraz w świetlicy PKP Gdynia Główna. Po latach w budynku w Gdyni pojawiły się większe sale wykładowe i pracownie. Stało się to możliwe, gdyż kilka jednostek biologicznych przeniosło się do Gdańska. Do 2012 r. Katedra posiadała tam 14 pomieszczeń (całe piąte piętro i większość czwartego), w tym standardowo wyposażone laboratoria, bibliotekę, dwie sale ćwiczeń, pracownię magisterską oraz zwierzętarnię. Od października 2012 r. Katedra znów zajmuje najwyższe piętro nowego budynku Wydziału Biologii w skrzydle C, przy ul. Wita Stwosza 59. Zajęcia dydaktyczne i badania w katedralnych laboratoriach prowadzone są na powierzchni niemal dwukrotnie większej niż w przed przeprowadzką do kampusu oliwskiego. Wizytówką Katedry i ozdobą Wydziału Biologii jest stała ekspozycja Muzeum Inkluzji w Bursztynie zlokalizowana na parterze nowego budynku.

Od początku z działalnością Katedry związanych było wielu pracowników. W 1967 r., w lipcu rozpoczął pracę Sławomir Kadulski, a we wrześniu - Stanisław Piątkowski. Kolejno w Katedrze pojawiły się Beata Raś (Frydel) i Danuta Białko. Przez pewien czas z Katedrą Zoologii, do czasu utworzenia Zakładu Ekologii Zwierząt, były związane Maria Wieloch i Barbara Weiss. W latach 70-tych po przejściu pierwszego cyklu studiów została zatrudniona absolwentka Katedry Zuzanna Szczęsna (1972-1983). Następnie, po ukończeniu studium doktoranckiego w Instytucie Parazytologii PAN w Warszawie, pracę w Katedrze rozpoczął Jerzy Rokicki (1973-2012). W 1978 r. dołączył Ryszard Szadziewski, który tak jak wielu był absolwentem UMK w Toruniu. Następna grupa pracowników to wypromowani w Katedrze Zoologii Bezkręgowców w latach 80-tych i 90-tych: Jarosław Krzywiński (zatrudniony w latach 1986-2000), Elżbieta Kaczorowska (od 1988), Wojciech Giłka (od 1993), Leszek Rolbiecki (od 1998), Elżbieta Sontag (od 2001) oraz Joanna Izdebska (od 1991), absolwentka UAM w Poznaniu, i Sławomira Fryderyk (1993-2014), która uzyskała tytuł magistra w zaprzyjaźnionej Katedrze Ekologii i Zoologii Kręgowców. W latach 1992-1995 na stanowisku asystenta pracowała Monika Nawieśniak (Kończyk). Przez rok (2013/14) na stanowisku adiunkta pracował także Piotr Cuber, absolwent Uniwersytetu Śląskiego. Pracownikiem o najkrótszym stażu jest Jacek Szwedo, przyjęty w 2014 r. na stanowisko profesora nadzwyczajnego UG. Warto wspomnieć, że w latach 1976-1982 stanowisko docenta w Katedrze zajmował Tadeusz Sywula, pełniący funkcję kierownika Pracowni Systematyki Eksperymentalnej. Natomiast w latach 1975-1978 stanowisko asystenta dydaktyczno-naukowego zajmował Jan Warzocha, obecnie pracownik Morskiego Instytutu Rybackiego. Pracowników dydaktycznych i naukowo-dydaktycznych z dużym zaangażowaniem niemal od początku wspomagali pracownicy techniczni: Krystyna Zaorska (Szczukocka) (1968-1982), Joanna Wojewoda (od 1973), Jolanta Dobryńczuk-Szeler (1975-2006), Iwona Soldenhoff (1993-2008), Marta Gwizdalska-Kentzer (od 2006) oraz Adam Januszkiewicz (od 2008).

Utworzona w 1967 r. Katedra Zoologii została przemianowana na Zakład Zoologii (1971), następnie na Zakład Zoologii Bezkręgowców (1972), Katedrę Zoologii Bezkręgowców (1981) oraz Katedrę Zoologii Bezkręgowców i Parazytologii (2012). Przez pierwsze 24 lata (1967-1991) kierownikiem Katedry był Feliks Piotrowski - mistrz wszystkich starszych pracowników. Od 1991 r. kierownikiem Katedry Zoologii Bezkręgowców i Parazytologii jest Ryszard Szadziewski, z którego inspiracji nastąpił podział Katedry na następujące pracownie:

• Pracownia Parazytologii i Zoologii Ogólnej istnieje od 1991 r.; w ramach reorganizacji, w 2012 r. włączono do niej Pracownię Zoologii Morskiej. Zajmuje się badaniami pasożytów zarówno kręgowców, jak i bezkręgowców.
• Pracownia Zoologii Systematycznej istnieje od 1991 r. Prowadzi badania nad taksonomią i ekologią współczesnych i fosylnych owadów, głównie muchówek.
• Pracownia - Muzeum Inkluzji w Bursztynie utworzona w 1998 r. w celu gromadzenia i badania inkluzji zwierzęcych z bursztynu bałtyckiego, głównie owadów.

Obecnie pracownicy naukowo-dydaktyczni, dydaktyczni oraz doktoranci Katedry Zoologii Bezkręgowców i Parazytologii prowadzą zajęcia ze studentami studiów stacjonarnych i niestacjonarnych I oraz II stopnia na Wydziałach Biologii, Chemii oraz Nauk Społecznych. Wykładowcy naszej Katedry prowadzili także wykłady i ćwiczenia na Wydziale Oceanografii i Geografii. Większość zajęć realizowana jest na kierunku Biologia. W ramach programu studiów I stopnia prowadzone są wykłady i ćwiczenia z przedmiotów obligatoryjnych, takich jak „Ewolucja i systematyka bezkręgowców”, Praktyczne zajęcia terenowe I” oraz wchodzących w skład bloków przedmiotowych „Biologia zwierząt” i „Biologia człowieka”. Te ostanie, realizowane na trzecim roku, prowadzą do uzyskania stopnia licencjata. Studenci studiów II stopnia mogą korzystać z wiedzy i doświadczenia naszych Pracowników wybierając specjalności Ekologia Zwierząt, Parazytologia oraz Biologia Medyczna, w ramach których przygotowują prace magisterskie. Tematyka tych prac koncentruje się głównie na badaniach faun regionalnych muchówek i pluskwiaków, owadów kopalnych, parazytofauny wybranych grup zwierząt kręgowych i bezkręgowych oraz entomologii sądowej. W seminariach i pracowniach dyplomowych uczestniczą także studenci kierunku Ochrona Środowiska Wydziału Chemii. Obecnie wykładowcy Katedry zaangażowani są również w realizację programu nowopowstałego kierunku Biologia Medyczna oraz studiów podyplomowych Waloryzacja i Ochrona Obszarów Przyrodniczych. Ich udział jest także przewidywany w programie tworzonych studiów II stopnia interdyscyplinarnego kierunku Kryminologia. W Katedrze Zoologii Bezkręgowców i Parazytologii z inicjatywy E. Kaczorowskiej zostały utworzone czterosemestralne (pierwsze w Polsce) studia podyplomowe „Biologia Sądowa”. Średnio raz w roku odbywają się obrony rozpraw doktorskich promowanych w Katedrze. Od kilku lat w ramach europejskiego programu DEST (Distributed European School of Taxonomy) odbywają się tu szkolenia w zakresie taksonomii owadów, w których uczestniczyli młodzi naukowcy z Czech, Szwecji, Ukrainy, Wielkiej Brytanii, Izraela i Libanu.

Pracownicy Katedry aktywnie uczestniczą w wydarzeniach Uczelni, biorąc udział w programach edukacyjnych, naukowych oraz promujących Wydział i Katedrę (Bałtycki Festiwal Nauki, Targi Akademia, Zaproś Naukowca do Szkoły, Noc Biologów, Olimpiada Biologiczna, Światowy Dzień Muchówki, a także Dni Edukacji Prawniczej oraz Ogólnopolskie Obozy Adaptacyjne Studentów Prawa i Administracji „Adapciak”).
W sierpniu 2013 r. nastąpiło uroczyste otwarcie stałej ekspozycji edukacyjnej pod nazwą „Życie w lesie bursztynowym”, opartej na zbiorach Muzeum Inkluzji w Bursztynie, przygotowanej przez E. Sontag. Obecnie na zbiory naukowe Muzeum składa się ponad 13 000 inkluzji zwierzęcych stanowiąc tym samym jedną z największych kolekcji tego typu w Polsce i na świecie. Katedra Zoologii Bezkręgowców i Parazytologii posiada także bogate zbiory współczesnych owadów, roztoczy i helmintów deponowanych w Kolekcji Naukowej Bezkręgowców.

W Katedrze badania z zakresu entomologii są skierowane na poznanie owadów współczesnych i kopalnych (taksonomia, ewolucja, paleontologia, biogeografia, anatomia funkcjonalna, ekologia) oraz parazytologii (głównie biologia, ekologia i taksonomia pasożytów ryb, ptaków, ssaków, w tym człowieka), a więc mają znaczenie nie tylko poznawcze, ale też praktyczne. Badania są prowadzono na całym świecie, a wyniki są wysoko notowane, czego dowodem są liczne publikacje zamieszczane na łamach prestiżowych czasopism. Znalazło to także odzwierciedlenie w odznaczeniach państwowych i resortowych oraz nagrodach przyznawanych pracownikom Katedry. Ponadto pracownicy są autorami szeregu monografii, książek naukowych i podręczników. Warto nadmienić, że autorami rozdziałów najnowszego wielotomowego podręcznika Zoologii Wydawnictwa Naukowego PWN (2012) jest czwórka pracowników Katedry (R. Szadziewski, S. Kadulski, J.N. Izdebska, W. Giłka). Autorkami poczytnych książek są E. Kaczorowska („Wprowadzenie do entomologii sądowej”, 2009) oraz J.N. Izdebska („Wszy. Poznaj i pokonaj problem”, 2014).

Byli pracownicy/Previous employees

	prof. dr hab. Feliks Piotrowski (1921-2000) Założyciel i pierwszy kierownik Katedry w latach 1968-1991 Profesor Feliks Piotrowski urodził się 27 lipca 1921 r. w Poznaniu. We wrześniu 1939 brał udział w obronie Warszawy. Przerwaną przez wojnę szkołę średnią ukończył w 1945 r. i wkrótce po tym rozpoczął studia biologiczne na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Poznańskiego, które ukończył w 1948 r. Jeszcze podczas studiów rozpoczął pracę naukową. Rozprawę doktorską obronił w 1951, a habilitował się w 1961 r., pracując w Katedrze Biologii i Parazytologii Akademii Medycznej w Poznaniu, wkrótce jako jej kierownik. W 1967 r. Profesor przeniósł się do Gdańska, gdzie wziął udział w organizacji studiów biologicznych, początkowo w Wyższej Szkole Pedagogicznej, a później na Uniwersytecie Gdańskim. W latach 1976-1980 był dyrektorem Instytutu Biologii. Stworzył Katedrę Zoologii, która po kolejnych przekształceniach dała początek obecnie istniejącej Katedrze Zoologii Bezkręgowców i Parazytologii. Kierował tą jednostką do momentu przejścia na emeryturę w 1991 r. Stanowisko profesora zwyczajnego uzyskał w 1987 r. Profesor Feliks Piotrowski był wybitnym specjalistą z zakresu akaroentomologii parazytologicznej. Na jego dorobek naukowy składa się ponad 100 prac, w tym kilka książek wydanych w kraju i za granicą. Wypromował ponad 40 magistrów, 5 doktorów, 3 pracowników Katedry uzyskało habilitację. Wielokrotnie występował jako recenzent w przewodach doktorskich, habilitacyjnych i profesorskich. Prowadził aktywną współpracę z licznymi ośrodkami naukowymi w kraju i na świecie, zwłaszcza z Wyższą Szkołą Pedagogiczną w Poczdamie w Niemczech i z Uniwersytetem w Aberdeen w Szkocji. Był członkiem Komitetu Parazytologii PAN i Gdańskiego Towarzystwa Naukowego oraz Rad Redakcyjnych czasopism naukowych - Acta Parasitologica, Wiadomości Entomologicznych, Monografii Parazytologicznych i Katalogu Fauny Pasożytniczej Polski. Profesor Feliks Piotrowski za wybitne osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze i naukowe został odznaczony m. in.: Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Otrzymał także Nagrody Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego; za działalność naukową uhonorowano go Medalem 50-lecia Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego oraz Medalem im. Janickiego.
	dr Stanisław Piątkowski Związany z Katedrą Zoologii Bezkręgowców od początku jej istnienia. Ukończył studia biologiczne na Uniwersytecie Wrocławskim w r. 1968. Pracował na UG w latach 1967-1992 (renta). Kolejno zajmował stanowiska asystenta, adiunkta i starszego wykładowcy. Wniósł duży wkład do poznania muchówek symbowilnych i synantropijnych (muchówki pomieszczeń gospodarskich, związanych z hodowlą zwierząt) Pomorza Gdańskiego. Współautor monografii „Pasożyty zewnętrzne przeżuwaczy domowych i łownych”, PWN 1980. Ma nawet "swój" gatunek - dasylkę stanisława Dasyhelea stanislavi (Diptera: Ceratopogonidae), którego nazwa w 1988 r. została mu zadedykowana przez R. Szadziewskiego w podziękowaniu za umożliwienie pracy naukowej nad kuczmanami w Uniwersytecie Gdańskim. Zawsze wzorowo wykonywał pracę dydaktyczną, głęboko zaangażowany w sprawy organizacyjne Wydziału i naukowe Katedry. Wniósł ogromny wkład w wykształcenie dużej grupy magistrów biologii. Otrzymał szereg nagród i wyróżnień uczelnianych za działalność dydaktyczną, i organizacyjną.
	dr Jarosław Krzywiński Studia na UG ukończył w 1986 r. W tym samym roku zatrudniony w Katedrze Zoologii Bezkręgowców na stanowisku asystenta, a następnie adiunkta (1996-2000). Dipterolog specjalizujący się w taksonomii klasycznej i molekularnej wybranych rodzin muchówek długoczułkich. Obecnie w Anglii.
	dr Zuzanna Szczęsna Studia biologiczne na Wydziale BiNoZ UG ukończyła w 1972 r., zatrudniona na UG w latach 1972-1983 (renta), a do 2003 na 1/2 etatu. Zajmowała stanowiska asystenta, adiunkta, starszego wykładowcy. Specjalista w zakresie mikroanatomii i embriologii owadów. Najważniejsze osiągnięcia - wkład w poznanie narządów zmysłu na nogach i czułkach postembrionalnych stadiów rozwojowych Pediculus humanus.Autorka kilku oryginalnych prac naukowych i doniesień. Brała udział w IV Światowym Kongresie Parazytologicznym (1978). W pracy wykazywała się głębokim zaangażowaniem w kształcenie studentów w zakresie zoologii bezkręgowców i parazytologii.
	mgr Jolanta Dobryńczuk-Szeler Studia biologiczne na Wydziale BiNoZ UG ukończyła w 1975 r., zatrudniona na UG w latach 1975-2006 (emerytura). Zajmowała stanowiska biologa i specjalisty biologa. Współautor dwóch publikacji. Zasłużony pracownik zaplecza administracyjnego i naukowo-technicznego Katedry. Wyróżniana nagrodami JM Rektora UG, odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi (1999).
	prof. dr hab. Jerzy Rokicki Absolwent Wydziału Weterynarii SGGW w Warszawie (1966), na UG zatrudniony w latach 1973-2012, kierownik Pracowni Zoologii Morskiej Katedry (1991-2012). Autor 181 publikacji, 3 książek, 11 wypromowanych doktorów, stypendysta Szwedzkiej Królewskiej Akademii Nauk (dwukrotnie), Uniwersytetu w Bergen, Uniwersytetu La Sapienza w Rzymie. Kierownik produkcji szczepionki przeciw dictiocaulozie bydła (El-dic) (1967), kierownik Laboratorium Fizjologicznego Miejskiego Ogrodu Zoologicznego w Warszawie (1972), przewodniczący Komisji do spraw przewodów doktorskich z zakresu biologii (przez 10 lat). Laureat 5 nagród JM Rektora UG (w tym 1 zespołowej). Członek Komitetu Parazytologii PAN (od 2003), Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego (w tym Zarządu Głównego w latach 1986-1989), Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Zoologicznego, European Association of Fish Pathologist, Copepodologist Society, Rady Naukowej Centrum Biologii Morza PAN Gdynia (1989-2002), Rady Naukowej Miejskiego Ogrodu Zoologicznego w Gdańsku (1997-2001). Kierownik 11 grantów (w tym 3 europejskie, 2 zamawiane i 2 specjalne). Hobby: turystyka, tenis, narciarstwo, książki (głównie historia Polski).
	prof. UG, dr hab. Sławomir Kadulski Absolwent Biologii UMK w Toruniu (1967). Zatrudniony od lipca 1967 r., jeszcze przed formalnym powołaniem Uniwersytetu Gdańskiego w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku. Brał udział w tworzeniu od podstaw Katedry Zoologii (WSP), potem Zoologii Bezkręgowców UG. Organizator i kierownik Pracowni Parazytologii i Zoologii Ogólnej (1991-2012). Od 2013 r. na emeryturze. Tematyka badawcza: pasożyty zewnętrzne zwierząt dzikich i łownych m.in. łosi, danieli, żubrów i bobrów. Autor ponad stu artykułów i doniesień naukowych (blisko 60 w czasopismach recenzowanych) oraz 13 książek. Staże naukowe: Instytut Ekologii PAN Warszawa/Dziekanów (1971), Instytut Parazytologii CSAV (Czechosłowacka Akademia Nauk) Praha (1975), Rowett Research Institute Szkocja (1977/78). Kierownik i uczestnik kilkunastu wieloletnich grantów prowadzonych przez Komitet Ekologii oraz Parazytologii PAN, także KBN, oraz grantów BW. Wypromował pięciu doktorów, recenzent wielu prac doktorskich, habilitacyjnych i grantów. Członek uniwersyteckiej Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej dla Studentów i Senackiej Komisji Socjalno-Mieszkaniowejczłonek Zarządu i v-ce przewodniczący Oddziału Gdańskiego Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego(kilka kadencji, członek Rady Naukowej Instytutu Parazytologii PAN (1993-1996),. Współorganizator Sympozjów Akaroentomologicznych w Gdańsku (1975-1989), Zjazdu Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego w Gdyni, a także ICOPA 1978 w Warszawie. Wielokrotnie nagradzany przez Rektora UG za osiągnięcia naukowe i dydaktyczne. Uhonorowany nagrodą Gdańskiego Towarzystwa Naukowego za rozprawę doktorską (1973), Złotym Krzyżem Zasługi oraz Medalem Komisji Edukacji Narodowej. Hobby: łowiectwo, strzelectwo, turystyka.
	dr Piotr Cuber Studia biologiczne ukończył w 2006 r. na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W 2013 r. uzyskał stopień doktora nauk medycznych w zakresie biologii medycznej na Śląskim Uniwersytecie Medycznym. W Katedrze zatrudniony w latach 2013-2014. Główny obszar działalności związany z zagadnieniami parazytologii, szczególnie kleszczami i chorobami odkleszczowymi.
	Joanna Wojewoda Zatrudniona na UG w 1973 r. jako laborant, a następnie, od 1982 r., na etacie technika. Całe swoje życie zawodowe (ponad 42 lata) związała z Katedrą, prawie od początku jej istnienia. Prowadziła m.in. hodowle egzotycznych i krajowych bezkręgowców do celów dydaktycznych. Wielokrotnie uhonorowana Nagrodą JM Rektora UG za osiągnięcia zawodowe. Odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi (1999). Hobby: aqua aerobik, wycieczki rowerowe, haftowanie richelieu, dobra książka i film.

dr inż. Karol Szawaryn

Absolwent Wydziału Inżynierii Chemicznej i Procesowej PW (2007) oraz Wydziału Biologii UW (2009), stopień doktora nauk biologicznych uzyskał w Muzeum i Instytucie Zoologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie (2014). Na Uniwersytecie Gdańskim zatrudniony w latach 2017-2019. Ekspert w dziedzinie taksonomii i ewolucji chrząszczy z nadrodziny Coccinelloidea. Podczas pracy na UG zainspirowany badaniami prowadzonymi przez prof. R. Szadziewskiego, prof. J. Szwedo oraz dr E. Sontag rozpoczął badania nad zapisem kopalnym chrząszczy występujących w bursztynie bałtyckim. Opisał pierwszy, pochodzący z bursztynu bałtyckiego gatunek biedronki, nadając mu nazwę na cześć miasta Gdańska - Serangium gedanicum. Zainicjował powstanie w KZBiP Studenckiego Koła Naukowego Entomolgów. https://sites.google.com/view/karolszawaryn/home

dr Elżbieta Kaczorowska